กริยารูปปฏิเสธ

2018/12/21 หัวข้อ: ภาษาโอกินาว่าระดับพื้นฐาน ไวยากรณ์

　はいさい！ สวัสดีครับ บทความนี้จะพูดถึงเรื่องการผันคำกริยาในภาษาโอกินาว่าให้เป็นรูปปฏิเสธ (否ひ定てい形けい) หรือเทียบเท่ากับรูป ～ない ในภาษาญี่ปุ่นนั่นเอง

กริยารูปปฏิเสธ (否ひ定てい形けい)

　การสร้างกริยารูปปฏิเสธ จะใช้ เสียงมาตรฐาน หรือ เสียงหนึ่ง ของคำกริยานั้นผสมกับ ~aN ได้ว่า

รากศัพท์ + เสียงมาตรฐาน + aN

ยกตัวอย่างเช่น

• 書かちゅん(ka~cuN|k,c,c) รูปปฏิเสธคือ 書かかん(kakaN)
  • รากศัพท์ ka + เสียงมาตรฐาน k + aN ได้ kakaN
• 読ゆむん(ju~muN|m,m,d) รูปปฏิเสธคือ 読ゆまん(jumaN)
  • รากศัพท์ ju + เสียงมาตรฐาน m + aN ได้ jumaN
• 眠にんじゅん(niN~zun|d,z,t) รูปปฏิเสธคือ 眠にんだん(niNdaN)
  • รากศัพท์ niN + เสียงมาตรฐาน d + aN ได้ niNdaN
• すん(~suN|s,s,s) รูปปฏิเสธคือ さん(saN)
  • รากศัพท์ ไม่มี + เสียงมาตรฐาน s + aN ได้ saN
  • แปลว่า ทำ (ญี่ปุ่น: する)
• 取とぅゆん(tu~juN|r,j,t) รูปปฏิเสธคือ 取とぅらん(turaN)
  • รากศัพท์ tu + เสียงมาตรฐาน r + aN ได้ turaN
• 居うん('u~N|r,×,t) รูปปฏิเสธคือ 居うらん('uraN)
  • รากศัพท์ ʔu + เสียงมาตรฐาน r + aN ได้ ʔuraN

คำกริยาที่รูปปฏิเสธไม่ผันตามกฎ

กริยา 有あん(ʔa~N|r,×,t|irr)

　รูปปฏิเสธคือ 無ねーん(neeN)

กริยา やん(ja~N|r,×,t|irr)

　*รูปปฏิเสธของกริยา やん(ja~N|r,×,t|irr) จะเปลี่ยนรากของคำศัพท์เป็น あん(ʔa~N|r,×,t|irr) เพราะฉะนั้น

• やん(ja~N|r,×,t|irr) รูปปฏิเสธคือ あらん(ʔaraN)
  • รากศัพท์ ja กลายเป็น ʔa + เสียงมาตรฐาน r + aN ได้ ʔaraN

การใช้รูปปฏิเสธในการขยายหรือเชื่อมประโยค

　ไม่มีการผันรูปปฏิเสธในการขยายคำนามหรือเชื่อมประโยคเหมือนรูปบอกเล่า สามารถใช้ต่อกันได้เลย เช่น

• 眠にんじゅる人っちゅ(niNzuruQcu) คนที่หลับ (寝ねる人ひと)

• 眠にんだん人っちゅ(niNdaNQcu) คนที่ไม่หลับ (寝ねない人ひと)

• 雨あみぬ降ふゆくとぅ(ʔami nu huju kutu) เพราะว่าฝนตก (雨あめが降ふるから)
• 雨あみぬ降ふらんくとぅ(ʔami nu huran kutu) เพราะว่าฝนไม่ตก (雨あめが降ふらないから)

ตัวอย่างประโยค

• 今日ちゅーや休やしみやくとぅ、我わんねー学校がっこーんかい行いかん。(cuuja jasimi jakutu, waNnee gaQkooNkai ʔikaN)
  　หมายถึง เพราะว่าวันนี้เป็นวันหยุด ฉันจึงไม่ไปโรงเรียน (今日きょうは休やすみだから、私わたしは学校がっこうに行いかない。)

• 今日夜ちゅーゆるあぬ人っちょー眠にんだん。(cuujuru ʔanuQcoo niNdaN)
  　หมายถึง คืนนี้เขาจะไม่นอน (今こん夜やあの人ひとは寝ねない。)

• ベジタリアンや肉にく食かまん人っちゅやいびーん。(bezitarian ja niku kamaNQcu jaibiiN)
  　หมายถึง มังสวิรัตหมายถึงคนที่ไม่กินเนื้อ (ベジタリアンはお肉にくを食たべない人ひとです。)

• ニュース読ゆまんくとぅ、何ぬーん分わからん。(njuusu jumaNkutu, nuuN wakaraN)
  　หมายถึง เพราะไม่อ่านข่าวจึงไม่รู้อะไรเลย (ニュースを読よまないから、何なにも分わからない。)

• 我わんねー大和やまとぅ人んちゅあらんしが、大和やまとぅ口ぐち分わかゆんどー。(waNnee jamatuNcu ʔaraNsiga, jamatuguci wakajuNdoo)
  　หมายถึง ฉันไม่ใช่คนญี่ปุ่น แต่ฉันก็เข้าใจภาษาญี่ปุ่นนะ (私わたしは日本にほん人じんではないけど、日本にほん語ごが分わかりますよ。)

• 金じんぬ無ねーんくとぅ、くり買こーらん(ziNnu neeNkutu kuri kooraN)
  　หมายถึง เพราะฉันไม่มีเงินฉันจึงไม่ซื้อ (お金かねがないから、これを買かわない。)

สรุปคำศัพท์

1) คำกริยา

• すん(~suN|s,s,s) - ทำ (する)
• 食かむん(ka~muN|m,m,d) - กิน (食たべる)
• 分わかゆん(waka~juN|r,j,t) - เข้าใจ รู้ (分わかる)
• 買こーゆん(koo~juN|r,j,t) - ซื้อ (買かう)

2) คำศัพท์

• 休やしみ(jasimi) - วันหยุด (休やすみ)
• 今日夜ちゅーゆる(cuujuru) - คืนนี้ (今夜こんや)
• 肉にく(niku) - เนื้อ (お肉にく)
• 何ぬーん(nuuN) - (ไม่)สักอย่าง แม้แต่อย่างเดียว ไม่ว่าอะไร ไม่ว่าสิ่งไหน (何なにも)
• 金じん(ziN) - เงิน (お金かね)

3) คำช่วย

• ～ん(~N) - ก็ (～も)