กริยารูปสุภาพ

2018/12/24 หัวข้อ: ภาษาโอกินาว่าระดับพื้นฐาน ไวยากรณ์

はいさい!(haisai)

　บทความนี้จะพูดถึงวิธีการผันคำกริยารูปสุภาพในภาษาโอกินาว่า (丁てい寧ねい形けい) หรือเทียบเท่ากับรูป ～ます ในภาษาญี่ปุ่นนั่นเอง โดยการผันรูปสุภาพนั้น จะแตกต่างกันระหว่างคำกริยาที่รากคำมีตัวสะกด และ คำกริยาที่รากคำไม่มีตัวสะกด

1) รูปสุภาพของคำกริยาที่รากคำมีตัวสะกด

รากศัพท์ + เสียงหลัก (เสียงสอง) + abiiN

ตัวอย่าง

• 書かちゅん(ka~cuN|k,c,c) มีรูปสุภาพคือ 書かちゃびーん(kacabiiN)
  • รากศัพท์ ka + เสียงหลัก c + ~abiiN = kacabiiN
• 眠にんじゅん(niN~zuN|d,z,t) มีรูปสุภาพคือ 眠にんじゃびーん(niNzabiiN)
  • รากศัพท์ niN + เสียงหลัก z + ~abiiN = niNzabiiN
• 食かむん(ka~muN|m,m,d) มีรูปสุภาพคือ 食かまびーん(kamabiiN)
  • รากศัพท์ ka + เสียงหลัก m + ~abiiN = kamabiiN

2) รูปสุภาพของคำกริยาที่รากคำไม่มีตัวสะกด

สามารถทำได้ 2 วิธี

วิธีที่ 1

รากศัพท์ + ibiiN

วิธีที่ 2

รากศัพท์ + jabiiN

ตัวอย่าง

• 分わかゆん(waka~juN|r,j,t) มีรูปสุภาพคือ 分わかいびーん(wakaibiiN) หรือ 分わかやびーん(wakajabiiN)
  • รากศัพท์ waka + ~ibiiN/~jabiiN = wakaibiiN และ wakajabiiN ตามลำดับ
• 取とぅゆん(tu~juN|r,j,t) มีรูปสุภาพคือ 取とぅいびーん(tuibiiN) หรือ 取とぅやびーん(tujabiiN)
  • รากศัพท์ tu + ~ibiiN/~jabiiN = tubiiN และ tujabiiN ตามลำดับ
• 有あん(ʔa~N|r,×,t) มีรูปสุภาพคือ 有あいびーん(ʔaibiiN) หรือ 有あやびーん(ʔajabiiN)
  • รากศัพท์ ʔa + ~ibiiN/~jabiiN = ʔaibiiN และ ʔajabiiN ตามลำดับ
• やん(ja~N|r,×,t) มีรูปสุภาพคือ やいびーん(jaibiiN)
  • รากศัพท์ ja + ~ibiiN = jaibiiN
  • ** เสียง ややびーん(jajabiiN) คาดว่าออกเสียงยากจึงไม่เป็นที่นิยมพูด

รูปปฏิเสธแบบสุภาพ

จากรูปสุภาพปกติ ให้เปลี่ยน ~biiN เป็น ~biraN

เช่น

• 食かまびーん(kamabiiN) รูปปฏิเสธคือ 食かまびらん(kamabiraN)
• 分わかいびーん(wakaibiiN) และ 分わかやびーん(wakajabiiN) รูปปฏิเสธคือ 分わかいびらん(wakaibiraN) และ 分わかやびらん(wakajabiraN)
• *ข้อยกเว้น* 有あいびーん(ʔaibiiN) และ 有あやびーん(ʔajabiiN) รูปปฏิเสธคือ 無ねーやびらん(neejabiraN)
• *ข้อยกเว้น* やいびーん(jaibiiN) รูปปฏิเสธคือ あいびらん(ʔaibiraN)

ตัวอย่างประโยค

• 明日あちゃ、我わんねー刺さし身み小ぐゎ食かまびーん。(ʔaca, waNnee sasimigwa kamabiiN)
  　หมายถึง วันพรุ่งนี้ฉันจะกินปลาดิบ (明日あした、私わたしは刺さし身みを食たべます。)

• うぬ人っちょー大和やまとぅ人んちゅやくとぅ、タイ言葉くとぅば分わかやびらんどー。(ʔunuQcoo jamatuNcu jakutu, taikutuba wakajabirandoo)
  　หมายถึง คนนั้นเขาเป็นคนญี่ปุ่น เพราะฉะนั้นเขาไม่เข้าใจภาษาไทยหรอกครับ (あの人ひとは日に本ほん人じんなので、タイ語ごは分わかりませんよ。)

• 御うん所じょー車くるまぬ有あいびーしが、我わんねー無ねーやびらん。(ʔuNzoo kuruma nu ʔaibiisiga, waNnee neejabiraN)
  　หมายถึง คุณมีรถ แต่ฉันไม่มี (あなたは車くるまがありますが、私わたしはありません。)

สรุปคำศัพท์

1) คำนาม

• 明日あちゃ(ʔaca) - วันพรุ่งนี้ (明日あした)
• 刺さし身み(sasimi) - ปลาดิบ (刺さし身み)
• ～言葉くとぅば(~kutuba) - ภาษา~ (～語ご)
• 車くるま(kuruma) - รถ (車くるま)