กริยารูปคำถาม

2018/12/25 หัวข้อ: ภาษาโอกินาว่าระดับพื้นฐาน ไวยากรณ์

ぐすーよー今日ちゅーうがなびら(gusuujoo cuuʔuganabira)

　บทความนี้จะพูดถึงการสร้างประโยคคำถามในภาษาโอกินาว่า (質しつ問もん形けい)

การสร้างคำถามนั้นทำได้สองวิธีได้แก่

1. คำถามแบบ ga
2. คำถามแบบ mi

ความแตกต่างระหว่างสองแบบนี้เหมือนกับที่เคยอธิบายไว้แล้วในบทความกริยาบอกสถานะ やいびーん ซึ่งอธิบายโดยคร่าว ๆ ก็คือ คำถามแบบ mi จะมีความต้องการทราบคำตอบมากกว่าแบบ ga

การผันกริยารูปคำถาม (質しつ問もん形けい)

　จากรูปสิ้นสุด (終しゅう止し形けい) ที่ลงท้ายด้วย ん(~N) ให้ตัด ん(~N) และเติม が(ga) หรือ み(mi) แทน

• 行いちゅん(ʔi~cuN|k,c,z) รูปคำถามคือ…
  • 行いちゅが(ʔicuga)
  • 行いちゅみ(ʔicumi)
  • รูปสุภาพ 行いちゃびーん(ʔicabiiN) รูปคำถามคือ…
    • 行いちゃびーが(ʔicabiiga)
    • 行いちゃびーみ(ʔicabiimi)
• 燃めーすん(mee~suN|s,s,c) แปลว่า เผา (燃もやす) รูปคำถามคือ…
  • 燃めーすが(meesuga)
  • 燃めーすみ(meesumi)
  • รูปสุภาพ 燃めーさびーん(meesabiiN) รูปคำถามคือ…
    • 燃めーさびーが(meesabiiga)
    • 燃めーさびーみ(meesabiimi)
• 引ふぃちゅん(hwi~cun|k,c,c) แปลว่า ดึง (引ひく) รูปคำถามคือ…
  • 引ふぃちゅが(hwicuga)
  • 引ふぃちゅみ(hwicumi)
  • รูปสุภาพ 引ふぃちゃびーん(hwicabiiN) รูปคำถามคือ…
    • 引ふぃちゃびーが(hwicabiiga)
    • 引ふぃちゃびーみ(hwicabiimi)
• 出んじゆん(ʔNzi~jun|r,j,t) แปลว่า ออก (出でる) รูปคำถามคือ…
  • 出んじゆが(ʔNzijuga)
  • 出んじゆみ(ʔNzijumi)
  • รูปสุภาพ 出んじやびーん(ʔNzijabiiN) รูปคำถามคือ…
    • 出んじやびーが(ʔNzijabiiga)
    • 出んじやびーみ(ʔNzijabiimi)
• 有あん(ʔa~N|r,×,t|irr) รูปคำถามคือ…
  • 有あが(aga)
  • 有あみ(ami)
  • รูปสุภาพ 有あいびーん(ʔaibiiN) รูปคำถามคือ…
    • 有あいびーが(ʔaibiiga)
    • 有あいびーみ(ʔaibiimi)
• やん(ja~N|r,×,t|irr) รูปคำถามคือ…
  • やが(jaga)
  • やみ(jami)
  • รูปสุภาพ やいびーん(jaibiiN) รูปคำถามคือ…
    • やいびーが(jaibiiga)
    • やいびーみ(jaibiimi)

ตัวอย่างประโยค

• Ａ：御う所んじょー童わらびぬ幾体いくたい居うやびーが。(ʔuNzoo warabi nu ʔikutai 'ujabiiga)
  　　　คุณมีลูกกี่คน (あなたは子供こどもが何人なんにんいますか。)
  Ｂ：３人みっちゃいやいびーん。(miQcai jaibiiN)
  　　　มีสามคน (３人さんにんです。)

• くぬ三線さんしん小ぐゎーや誰たーやみ？(kunu sansiNgwaa ja taa jami?)
  　ซันชินนี้เป็นของใคร (この三線さんしんは誰だれの？)

• 今なまから那覇なふぁんかい行いちゅくとぅ、まじゅん行いちゅみ？(nama kara nahwaNkai ʔicukutu, mazuN ʔicumi?)
  　ตอนนี้กำลังจะไปเมืองนาฮะ ไปด้วยกันไหม (今いまから那覇なはに行いくから、一緒いっしょに行いく？)

• 御う所んじょー何時いち家やー出んじやびーが。(ʔuNzoo ici jaa ʔNzijabiiga)
  　คุณจะออกบ้านเมื่อไหร่ (あなたはいつ家いえを出でますか。)

• 新垣あらがきさんが家やーぬ何処まーんかいが？(ʔaragakisaN ga jaa nu maaNkai ga?)
  　บ้านคุณอะระกะคิอยู่ที่ไหน (新垣あらがきさんの家いえはどこ？)

สรุปคำศัพท์

1) คำกริยา

• 燃めーすん(me~suN|s,s,c) - เผา (燃もやす)
• 引ふぃちゅん(hwi~cuN|k,c,c) - ดึง (引ひく)
• 出んじゆん(ʔNzi~jun|r,j,t) - ออก (出でる)

2) คำนาม

• 童わらび(warabi) - เด็ก ลูก (子供こども)
• 幾体いくたい(ʔikutai) - กี่คน (何人なんにん)
• 一人ちゅい／一体ちゅい(cui) - หนึ่งคน (一人ひとり)
• 二人たい／二体たい(tai) - สองคน (二人ふたり)
• 三人みっちゃい／三体みっちゃい(miQcai) - สามคน (三人さんにん)
• 四人ゆったい／四体ゆったい(yuQtai) - สี่คน (四人よにん)
• 今なま(nama) - ตอนนี้ (今いま)
• 那覇なふぁ(nahwa) - เมืองนาฮะ (那覇なは)
• 何時いち(ʔici) - เมื่อไหร่ กี่โมง (いつ)
• 何処まー(maa) - ที่ไหน (どこ)

3) คำช่วย

• まじゅん(mazuN) - ด้วยกัน (一緒いっしょ、一緒いっしょに)