รูปอดีตกาล

2019/01/02 หัวข้อ: ภาษาโอกินาว่าระดับพื้นฐาน ไวยากรณ์

いー正月しょーぐゎちでーびる(ʔiisjoogwaci deebiru)

　สวัสดีปีใหม่ครับ ในบทความนี้จะพูดถึงการผันรูปอดีตในภาษาโอกินาว่า (過去かこ形けい)

1. คำกริยารูปอดีตกาล

1.1. รูปบอกเล่า

รากคำ + เสียงเชื่อมต่อ (เสียงสาม) + aN

เช่น

• 書かちゅん(ka~cuN|k,c,c) รูปอดีตคือ 書かちゃん(kacaN) (ญี่ปุ่น: 書かいた)
  • รากคำ ka + เสียงเชื่อมต่อ c + aN ได้ kacaN
• 飲ぬむん(nu~muN|m,m,d) แปลว่า ดื่ม รูปอดีตคือ 飲ぬだん(nudaN) (ญี่ปุ่น: 飲のんだ)
  • รากคำ nu + เสียงเชื่อมต่อ d + aN ได้ nudaN
• 出んじゆん(ʔNzi~juN|r,j,t) รูปอดีตคือ 出んじたん(ʔNzitaN) (ญี่ปุ่น: 出でた)
  • รากคำ ʔNzi + เสียงเชื่อมต่อ t + aN ได้ ʔNzitaN
• やん(ja~N|r,×,t|irr) รูปอดีตคือ やたん(jataN) (ญี่ปุ่น: だった)
  • รากคำ ja + เสียงเชื่อมต่อ t + aN ได้ jataN

1.2. รูปปฏิเสธ

รูปปฏิเสธปกติ + taN

เช่น

• 聞ちちゅん(ci~cuN|k,c,c) แปลว่า ฟัง รูปปฏิเสธอดีตคือ 聞ちかんたん(cikaNtaN) (ญี่ปุ่น: 聞きかなかった)
  • รูปปฏิเสธปกติ cikaN + taN ได้ cikaNtaN
• 食かむん(ka~muN|m,m,d) รูปปฏิเสธอดีตคือ 食かまんたん(kamaNtaN) (ญี่ปุ่น: 食たべなかった)
  • รูปปฏิเสธปกติ kamaN + taN ได้ kamaNtaN
• 分わかゆん(waka~juN|r,j,t) รูปปฏิเสธอดีตคือ 分わからんたん(wakaraNtaN) (ญี่ปุ่น: 分わからなかった)
  • รูปปฏิเสธปกติ wakaraN + taN ได้ wakaraNtaN
• 有あん(ʔa~N|r,×,t|irr) รูปปฏิเสธอดีตคือ 無ねーんたん(neeNtaN) (ญี่ปุ่น: なかった)
  • รูปปฏิเสธปกติ neeN + taN ได้ neeNtaN
• やん(ja~N|r,×,t|irr) รูปปฏิเสธอดีตคือ あらんたん(ʔaraNtaN) (ญี่ปุ่น: ではなかった)
  • รูปปฏิเสธปกติ ʔaraN + taN ได้ ʔaraNtaN

1.3. รูปสุภาพ

รูปทั่วไปของรูปสุภาพปกติ + taN

*รูปทั่วไปคือรูปสิ้นสุดที่ตัดตัว ～ん(~N) ตัวสุดท้ายออก

เช่น

• 泳うぃーじゅん(wii~zuN|g,z,z) แปลว่า ว่ายน้ำ รูปอดีตแบบสุภาพคือ 泳うぃじゃびーたん(wiizabiitaN) (ญี่ปุ่น: 泳およぎました)
  • รูปสุภาพปกติ (รูปสิ้นสุด) คือ wiizabiiN
  • รูปทั่วไปของรูปสุภาพปกติ (ตัด ~N ตัวสุดท้าย) คือ wiizabii + taN ได้ wiizabiitaN
• 買こーゆん(koo~juN|r,j,t) รูปอดีตแบบสุภาพคือ 買こーやびーたん(koojabiitaN) (ญี่ปุ่น: 買かいました)
  • รูปทั่วไปของรูปสุภาพปกติคือ koojabii + taN ได้ koojabiitaN
• やん(ja~N|r,×,t|irr) รูปอดีตแบบสุภาพคือ やいびーたん(jaibiitaN) (ญี่ปุ่น: でした)
  • รูปทั่วไปของรูปสุภาพปกติคือ jaibii + taN ได้ jaibiitaN

1.4. รูปปฏิเสธแบบสุภาพ

รูปปฏิเสธแบบสุภาพ + taN

เช่น

• 行いちゅん(ʔi~cuN|k,c,z) รูปอดีตปฏิเสธแบบสุภาพคือ 行いちゃびらんたん(ʔicabiraNtaN) (ญี่ปุ่น: 行いきませんでした)
  • รูปปฏิเสธแบบสุภาพคือ ʔicabiraN + taN ได้ ʔicabiraNtaN
• 降ふゆん(hu~juN|r,j,t) รูปอดีตปฏิเสธแบบสุภาพคือ 降ふやびらんたん(hujabiraNtaN) (ญี่ปุ่น: 降ふりませんでした)
  • รูปปฏิเสธแบบสุภาพคือ hujabiraN + taN ได้ hujabiraNtaN
• 居うん('uN|r,×,t) รูปอดีตปฏิเสธแบบสุภาพคือ 居うやびらんたん('ujabiraNtaN) (ญี่ปุ่น: いませんでした)
  • รูปปฏิเสธแบบสุภาพคือ 'ujabiraN + taN ได้ 'ujabiraNtaN
• 有あん(ʔaN|r,×,t|irr) รูปอดีตปฏิเสธแบบสุภาพคือ 無ねーやびらんたん(neejabiraNtaN) (ญี่ปุ่น: ありませんでした)
  • รูปปฏิเสธแบบสุภาพคือ neejabiraaN + taN ได้ neejabiraNtaN
• やん(jaN|r,×,t|irr) รูปอดีตปฏิเสธแบบสุภาพคือ あいびらんたん(ʔaibiraNtaN) (ญี่ปุ่น: ではありませんでした)
  • รูปปฏิเสธแบบสุภาพคือ ʔaibiraN + taN ได้ ʔaibiraNtaN

2. คำวิเศษณ์

2.1. รูปบอกเล่า

รากคำ + sataN

เช่น

• 高たかさん(takasaN) รูปอดีตคือ 高たかさたん(takasataN)

2.2. รูปปฏิเสธ

รากคำ + kuneeraNtaN

เช่น

• 早ふぇーさん(hweesaN) รูปปฏิเสธในอดีตคือ 早ふぇーくねーらんたん(hweekuneeraNtaN)

2.3. รูปบอกเล่าแบบสุภาพ

รากคำ + saibiitaN

เช่น

• 多うふさん(ʔuhusaN) รูปบอกเล่าแบบสุภาพในอดีตคือ 多うふさいびーたん(ʔuhusaibiitaN)

2.4. รูปปฏิเสธแบบสุภาพ

รากคำ + kuneejabiraNtaN

เช่น

• 美ちゅらさん(curasaN) รูปปฏิเสธแบบสุภาพในอดีตคือ 美ちゅらくねーやびらんたん(curakuneejabiraNtaN)

ตัวอย่างประโยค

• 昨日ちぬースーパーうてぃ野菜やしぇーとぅ肉にく買こーたん。(cinuu suupaa'uti jasee tu niku kootaN)
  　แปลว่า เมื่อวานซื้อผักกับเนื้อที่ซุปเปอร์มาร์เก็ต (昨日きのうスーパーで野菜やさいと肉にくを買かった。)

• 先月くたちちごーやーむっとぅ食かまんたくとぅ、今日ちゅーや食かむん。(kutacici goojaa muQtu kamaNtakutu, cuuja kamuN)
  　แปลว่า เดือนที่แล้วไม่ได้กินมะระเลย วันนี้ก็เลยว่าจะกิน (先月せんげつごーやーを全然ぜんぜん食たべなかったから、今日きょうは食たべる。)

• 一昨日うってぃー海うみうてぃ泳うぃーじゃびーみ？('uQtii ʔumi'uti wiizabiimi)
  　แปลว่า เมื่อวานซืนได้ว่ายน้ำไหมครับ (おととい海うみで泳およぎましたか？)

• 昨日ちぬー学校がっこーんかい行いちゃびらんたん(cinuu gaQkooNkai ʔicabiraNtaN)
  　แปลว่า เมื่อวานไม่ได้ไปโรงเรียนครับ (昨日きのう学校がっこうに行いきませんでした。)

• 先月くたちちいっぺー暑あちさたくてぅ、北にしヨーロッパんかい旅たび行いじゃん。(kutacici ʔippee ʔacisatakutu, nisi jooroQpaNkai tabi izan)
  　แปลว่า เดือนที่แล้วอากาศร้อนมาก จึงไปเที่ยวยุโรปเหนือ (先月せんげつとても暑あつかったので、北きたヨーロッパに旅行りょこうしました。)

• 冬ふゆやしが、昨日ちぬーや寒ふぃーくねーらんたん。(hujujasiga, cinuuja hwiikuneeraNtaN)
  　แปลว่า หน้าหนาวแท้ ๆ แต่เมื่อวานไม่หนาว (冬ふゆなのに、昨日きのうは寒さむくなかった。)

• 海うみんかい人っちゅぬ多うふさいびーたん。(ʔumiNkai Qcu nu ʔuhusaibiitaN)
  　แปลว่า ที่ทะเลมีคนเยอะ (อดีต) (海うみに人ひとが多おおかったです。)

• 昨日ちぬーぬ御飯うぶんやまーさいびらんたん。(cinuu nu ʔubuN ja maasaibiraNtaN)
  　แปลว่า อาหารเมื่อวานไม่อร่อย (昨日きのうのご飯はんは美味おいしくなかったです。)

สรุปคำศัพท์

1) คำกริยา

• 飲ぬむん(nu~muN|m,m,d) แปลว่า ดื่ม (飲のむ)
• 聞ちちゅん(ci~cuN|k,c,c) แปลว่า ฟัง (聞きく)
• 泳うぃーじゅん(wii~zuN|g,z,z) แปลว่า ว่ายน้ำ (泳およぐ)

2) คำวิเศษณ์

• 寒ふぃーさん(hwiisaN) แปลว่า หนาว (寒さむい)

3) คำนาม

• 昨日ちぬー(cinuu) แปลว่า เมื่อวาน (昨日きのう)
• 一昨日うってぃー('uQtii) แปลว่า เมื่อวานซืน (おととい)
• 先月くたちち(kutacici) แปลว่า เดือนที่แล้ว (先月せんげつ)
• ごーやー(goojaa) แปลว่า มะระ (ごーやー)
• 北にし(nisi) แปลว่า ทิศเหนือ (北きた)
• 冬ふゆ(huju) แปลว่า ฤดูหนาว (冬ふゆ)
• 御飯うぶん(ʔubuN) แปลว่า อาหาร (ご飯はん)

4) คำช่วย

• うてぃ('uti) แปลว่า ที่ (บอกสถานที่ที่เกิดเหตุการณ์) (で・場所を表す)
• むっとぅ(muQtu) แปลว่า ไม่~เลย (全然ぜんぜん　・まったく)